kalkmak

kalkmak, -ar

(nsz) 1. Gitmek üzere yerinden ayrılmak: Niye kalktınız, biraz daha otursaydınız. 2. (-den) Oturma durumundan dik duruma gelmek, doğrulmak: “Annem yerinden kalktı, yanıma geldi, bir kolunu uzatarak omzuna doladı.” -H. Z. Uşaklıgil. 3. (-den) Uyanarak yataktan ayrılmak: “İstemeye istemeye, altüst olmuş yataktan kalktım.” -Ö. Seyfettin. 4. Yukarı doğru yükselmek: Terazinin bir gözü inince öbürü kalkar. 5. Taşıtlar yola çıkmak: Tren saat onda kalktı. 6. (-den) Uçmak, havalanmak: Uçak pistten kalktı. 7. Yerinden ayrılıp yol almaya başlamak: “Çıkın arabaya, kalkacak şimdi, kalacaksınız buracıkta!” -O. C. Kaygılı. 8. (-e) Hayvan iki art ayağı üzerinde dik durum almak: At, art ayakları üzerine kalktı. 9. Kabarmak, ayrılmak: Masanın kaplaması kalktı. 10. Derlenip götürülmek: “Ne zaman kalkacağını, nereye gömüleceğini bilmek, bildirmek mümkün değil.” -M. Ş. Esendal. 11. Hasta iyileşerek gezecek duruma gelmek: Hasta bir haftaya kadar kalkar. 12. Varlığı, hayatı son bulmak: Halifelik kalktı. 13. (-den) Yok olmak, artık bulunmamak: Ortalıktan kar kalkınca... 14. (-e) Girişmek, başlamak, davranmak, yeltenmek: “Gözlüklerini takmadan okumaya kalktı.” -N. Cumalı. 15. Geçerli olmamak, geçerliğini yitirmek, geçmez olmak: Yasanın bu maddesi kalktı. 16. Uygulanmaz olmak: Sıkıyönetim kalktı. 17. Güncelliğini yitirmek: Bu âdet çoktan kalktı. 18. (-e) Bir durumdan başka bir duruma geçmek: Dörtnala kalkmak. Tırısa kalkmak. 19. (-den, -e) Başka yere gitmek, taşınmak: “O yıl, çok geçmeden piyade taburu bizim ilçeden başka ilçeye kalktı.” -N. Cumalı. 20. (-e) Ayakta beklemek: “Mektepte cezaya kalkmış gibi duruyorsun.” -F. R. Atay.

---

kalkmak ile benzer kelimeler

afkanı kalkmak Kızmak, sinirlenmek, öfkelenmek.

amuda kalkmak iki eli üstüne dayanarak bacaklarını havada dikey tutmak.

(at) tırısa kalkmak tırıs gitmeye başlamak: “Atlar bazen dörtnala kalkıyor, bazen tırısa geçiyordu.” -R. Enis.

avkanı kalkmak Heyecanlanmak, kızmak, hiddetlenmek.

ayağa kalkmak 1) ayakları üzerinde durmak, dikilmek: “Yeniden ayağa kalkıyorum, pencereye kadar gidiyorum.” -A. Ümit. 2) hasta iyi olmak, iyileşmek; 3) saygı göstermek için oturma durumundan ayaküzeri durumuna geçmek; 4) harekete geçmek: “O gün yer yerinden oynadı, bütün İstanbul'...

bağrı kalkmak 1. Göğsü kabarmak, kıvanmak. 2. Heyecanlanmak. 3. Kederlenmek, içlenmek. 4. Adam olmak, olgunlaşmak: Bağrı kalkmadan, bağırsağı kalkdı. 5. Zenginleşmek.

başa kalkmak Başa kakmak, yapılan iyiliği yüzüne vurarak birini incitmek.

boğuma kalkmak Boy vermek, topraktan kalkmak (ekin).

---