birleşik kelime

birleşik kelime

a. db. Yeni bir kavramı karşılamak üzere belirtisiz isim tamlamalarından, sıfat tamlamalarından, isnat gruplarından, birleşik fiillerden, ikilemelerden, kısaltma gruplarından veya kalıplaşmış çekimli fiillerden oluşan kelimeler: yer çekimi, hanımeli, ses bilgisi; beyaz peynir, açıkgöz, toplu iğne; eli açık, sırtı pek; söz etmek, zikretmek, hasta olmak, gelebilmek, yazadurmak, alıvermek; çoluk çocuk, çıtçıt, altüst; başüstüne, günaydın; sağ ol, ateşkes, külbastı gibi.

birleşik kelime İng. compound word

Yeni bir kavramı karşılamak için iki veya daha çok kelimenin Türkçenin söz kalıplarına uygun belirli yollarla bir araya getirilmesi ile kurulmuş söz birliği. Bunların benzetme yolu ile ilk anlamlarını kaybetmiş olanları ile birleştirme sırasında ses düşmesine uğrayanları ve iki fiil birleşimine dayananları bitişik, diğerleri genellikle ayrı yazılır: açıkgöz, başıbozuk, dedikodu, gecekondu, kaptıkaçtı, katırtırnağı, «bir bitki», Akdeniz, Kızılırmak, Uludağ, cumartesi, kaynana (<kayın ana), sütlaç (sütlü aş), bakım evi, yemekhane, kara yolu, öğrenci yurdu, ana dili, gül suyu, bal arısı, koz helvası, yaban keçisi, çalı kuşu, yer elması, kuru yemiş, sapasağlam, derin derin (düşünmek) diri diri (yakmak); yarım yamalak (iş); alay etmek, kabul etmek, yok olmak, yazıvermek, bakakalmak, bilebilmek, olagelmek, kaybolmak, emretmek, seyretmek, kürek çekmek, çam devirmek, eyvah, hayhay vb. Yukarıdaki örneklerde görüldüğü üzere, birleşik kelimenin birleşik ad, birleşik fiil, birleşik sıfat, birleşik zarf, birleşik ünlem gibi türleri vardır.

birleşik kelime

Azerbaycan Türkçesi: müräkkäb söz; Türkmen Türkçesi: goşma söz; Gagauz Türkçesi: katlı laf;Özbek Türkçesi: qoşma söz; Uygur Türkçesi: muräkkäp söz; Tatar Türkçesi: qusma süz; Başkurt Türkçesi: quşma hüz; Kırık: koşma söz; Krç.-Malk.: koş söz; Nogay Türkçesi: kabatlı söz; Kazak Türkçesi: kürdeli söz~ birikkeň söz; Kırgız Türkçesi: tataal söz; Alt:: kolbolu sös; Hakas Türkçesi: hadıl sös; Tuva Türkçesi: narın sös; Şor Türkçesi: *kadıl sös; Rusça: slojnoye slovo

---

birleşik kelime ile benzer kelimeler

tabiat taklidi kelime ~ onomatopik kelime Azerbaycan Türkçesi: täğlidi sözlär; Türkmen Türkçesi: ses meňzetmesi; Gagauz Türkçesi: onomatopeyik laflar ~ yansılamalar ~ onomatopeya;Özbek Türkçesi: taqlidiy soz; Uygur Türkçesi: täqlidiy söz; Tatar Türkçesi: awaz iyärteme; Başkurt Türkçesi: oksatıwhüzzäre; Kmk: predm...

ad soylu kelime Bir oluş veya kılışı bildiren fiiller dışında kalan ad, sıfat, zamir, edat, zarf, bağlaç ve ünlem türündeki bütün kelimelere verilen genel ad; adın geniş anlamlı sınırları içinde yer alan fiil dışındaki gramer bölükleri: baş, ince, güzel, ben, biri, kendi, yukarıda, şimdi, ile...

alıntı kelime İng. loan word, borrowed word, alien word Bir dile başka bir dilden girmiş ve o dilde benimsenmiş olan kelime: âlem, avlu, atom, ayna, baca, bağ, bahçe, beygir, can, çakal, çengel, çete, demokrasi, duvar, elektrik, fındık, fırın, hayat, hoş, inci, iskele, i...

anahtar kelime a. Bir yazıda konuyu en açık bir biçimde yansıtan kelime veya kelime grubu, anahtar sözcük.

aşağılık kelime Fr. mot vulgaire Aşağı halk arasında kullanılan kelime.

bağımlı kelime Yalnız başına anlamı olmadığı için ad çekimine girmeyen ve cümle içindeki öteki kelime ve kelime grupları arasında çeşitli anlam ilişkileri kurmaya yarayan ve onlara bağımlı olan kelime. Türkçede gibi, için, göre, beri, kadar vb. edatlarla , ve, ile, ama, yahut, veya, fakat vb...

bağımsız kelime Tek başına bir anlamı olan, cümle içinde anlam bakımından başka bir kelimeye bağlı bulunmayan kelime. İsim, sıfat, zamir, zarf, ünlem ve fiil türünden olan kelimeler lerdir: masa, pencere, Ayşe, güzel, uzun, sen, onlar, yarın, geceleyin, eyvah, of gibi. Karşıtı bağımlı kelime’...

basit kelime a. db. Yalın kelime. İng. simple form Türetilmiş veya birleşik olmayan ve yapısı daha küçük parçalara ayrılamayan kök durumundaki kelime: at, el, üç, beş, yok, bu, şu, o, at-, yak-, üz- vb.

---