gazel

gazel Ar. ¦azel

(I) a. ed. 1. Divan edebiyatında beş ile on beş beyit arasında değişen, ilk beytinin dizeleri birbiriyle, sonraki beyitlerinin ikinci dizeleri birinci beyitle uyaklı, genellikle lirik konularda yazılan nazım biçimi: “O mecmuadaki gazelleri yüksek sesle okurken eski şiir lehçemizdeki beliğ ve rindane edaların zevkine varıyorum.” -Y. K. Beyatlı. 2. müz. Klasik Türk müziğinde belli bir kurala bağlı olmadan bir kişi tarafından sazlardan birinin eşliğinde söylenen, söyleyenin ses gücünü göstermesine de olanak veren müzik eseri: “Yanımızdaki vagonda bir gazel başladı.” -Y. Z. Ortaç.

II) a. hlk. Sonbaharda kuruyup dökülen ağaç yaprağı: “Coşkun sular gibi akıp durulma / Kuru gazel gibi esip savrulma” -Karacaoğlan.

gazel

Mısır koçanı yaprakları

gazel

Dikenli ot.

gazel

< Ar. gazel: Ağacın üzerinde kuruyan yaprak (Erzincan Merkez)

gazel

Kurumuş ağaç yaprağı (Çayağzı)

Divan edebiyatı terimi) Birinci dizesi bütün çift sayılı dizeleriyle uyaklı olmak üzere yazılan en az beş ve en çok on beş beyitli eski bir koşuk şekli.

gazel Osm. mahlas

1. Divan yazınında en yaygın koşuk biçimi. (5-15 koşalı olur. Birinci koşası "doğuş"u (es.t. matla) kendi arasında uyaklıdır. Öbür koşaların ikinci dizeleri doğuşla uyaklanır. Son koşada "kesmelik" (es.t.makta) ozanın adı, takma adı: bulunur. Gazelin en güzel koşasına "beyt-ül-gazel" denir. Gazellerde çok kez konu birliği bulunmaz; bir tek konu işlenen gazele "yek ahenk" konu birliği olmayan gazele "yek-avaz" adı verilir. Divanlarda gazeller doğuş koşalarının son harfine göre abecesel sırayla yer alır. 2. (h.y.) Saz ozanları da, divan koşuğunun etkisiyle gazel yazmışlardır. Bilgiçlik taslamak için yazılan bu çeşit gazeller arasında başarılı olanlar pek azdır.

Gazel Köken: Ar.

Cinsiyet: Erkek 1. Divan edebiyatında bir nazım biçimi. 2. Türk müziğinde belli bir kurala bağlı olmadan bir kişi tarafından sesle yapılan taksim. 3. Sonbaharda kuruyup dökülen ağaç yaprağı.Cinsiyet: Kız 1. Divan edebiyatında bir nazım biçimi. 2.Türk müziğinde, belli bir kurala bağlı olmadan bir kişi tarafından sesle yapılan taksim. 3. Sonbaharda kuruyup dökülen ağaç yaprağı.

---

gazel ile benzer kelimeler

beyt-ül-gazel bk. gazel I.

düşman düşmana gazel (veya Yasin) okumaz “düşmandan ancak kötülük beklenir” anlamında kullanılan bir söz.

gazel damarı a. anat. Şah damarı: “Kolalı sert yaka, boğazda şişen nı sıkıyor.” -F. R. Atay.

gazel okumak 1) gazel söylemek: “Karagözcünün makamlar arası dolaşması, şarkı ve gazel okuması lazımdı.” -S. Ayverdi. 2) mec. oyalamak veya kandırmak üzere boş sözler söylemek.

gazel tavuğu Çulluk.

Gazel tazısı İng. Saluki İran tazısı.

gazel tutturmak yüksek sesle şarkı veya türkü söylemek: “Sonra makinelerin gemiyi sarsan temposuna uyarak yanık bir gazel tuttururdu.” -H. Taner.

hariçten gazel okumak (veya atmak) tkz. 1) bir konuyu iyice bilmeden üzerinde görüş ve düşünce ileri sürmek; 2) bir konuşmaya yersiz ve zamansız katılmak.

---