ses değişmesi

ses değişmesi

a. db. Dilde kendiliğinden veya bir etkenle oluşan ses başkalaşması: jilet > cilet, kaçtı > kaştı, Necdet > Nejdet gibi.

ses değişmesi Fr. changement phonétique

Bir dilin gelişimi süresince seslerin uğradığı İMLA 2 ğC SE HTSETH her türlü değişiklik. Bu değişme ya hiç bir ara evresi olmaksızın doğrudan doğruya olur ( DEĞŞİLİM, Mutation; ATLAYIŞLI DEĞİŞME, Chang, instantané; ARAÇSIZ DEĞİŞME, Chang, immédiat; ORUNLAMALI DEĞİŞME, Chang, par substitution ). veya bir takım ara şekillerden geçerek meydana gelir ( KERTELİ DEĞİŞME, Chang, progressif ). Bundan başka değişme kimi vakit sesin öz niteliğinden gelme ( KENDİLİĞİNDEN DEĞİŞME, Chang, spontané; BAĞIMSIZ DEĞİŞME, Chang, indépendant ) olabildiği gibi sesin kelimedeki veya cümledeki yeri ve dolayısıyla ona dokunan başka seslerin komşuluğu kabilinden bir takım haller dolayısıyla de olabilir. ( BAĞIMLI DEĞİŞME, Chang, dépendant; ŞARTLI DEĞİŞME, Chang. conditionné; BAĞIMLI DEĞİŞME, Chang, conıbinatoire ou combinatif ).

ses değişmesi

Dilde kendiliğinden veya bir etkenle oluşan ses başkalaşması: Fadıl< fazıl, hidmet< hizmet, geçti< (geşti) , açtı < (aştı) , Neclâ< Nejlâ, Necdet< Nejdet vb. (bk. ses karşılanması ve dönüşme).

ses değişmesi

Bir dilde kendiliğinden veya o dilin ses eğilimlerine bağlı olarak, kelime veya eklerde, bir sesin yerini genellikle kendisine yakın başka bir sese veya gelişme yolu ile kendisinden türemiş başka bir sese bırakması olayı: ked- > key- > gey- > giy- (1. k- > g-; 2. e->-K-> -i 3. -d- > -y-); a.dak > ayak, kudug > kuyug > kuyu (-d- > -y-); azak, atah, ura (d>z, t, r); kanyu > kayu «hangi», kanyu > kanı > hanı > hani (ny > y,n; k > h >h); sub > suv > su «su»; tawışgan > tavışan > tavşan «tavşan» (b>v); +Iñlz-/+UñUz çokluk II. şahıs iyelik eki > TT.+InIz/+UnUz: ev-iniz, yol-unuz; Kökt. ata-gız «babanız», eb-igiz «çadırınız», ertigiz «idiniz» (ñ>g); Kaşg. kögürçgün > kökerçin > kögerçin > kögerçin > kügerçin > güğercin > güvercin; (g>v); ET. eQgü > eygü > eyü > eyi> eyi > iyi (d>y); jandarma > candarma; Far. divar > duvar, Ar. attar > aktar vb.

ses değişmesi

Azerbaycan Türkçesi: säs däyismäsi; Türkmen Türkçesi: ses çalışması; Gagauz Türkçesi: sesdönmesi ~ *ses düşmesi; Özbek Türkçesi: tóvuş ozgarişi; Uygur Türkçesi: tavuşnin özgirişi; Tatar Türkçesi: awaz üzgärü ~ awaznıň üzgareşe; Başkurt Türkçesi: öndöň üzgärewe; Kmk: awazlanıalmaşınıwu; Krç.-Malk.: tawuşnu türleniwü; Nogay Türkçesi: ses awısuwı; Kazak Türkçesi: dıbıstıň özgerüwi; Kırgız Türkçesi: tıbıştardın özgörüşü; Alt:: tabıştın kubuları; Hakas Türkçesi: tapsag alızii; Tuva Türkçesi: ün solçulgazı; Şor Türkçesi: *ün alıjı; Rusça: izmeneniye zvuka

---

ses değişmesi ile benzer kelimeler

anlam değişmesi a. db. Anlamın daralması, genişlemesi, kayması veya bayağılaşması: Göl adı olan “Terkos”un, “musluk suyu” anlamında kullanılması ne bir örnektir. Fr. changement sémantique Bir kelimenin anlamında olan değişme ki ...

arz edilen miktarın değişmesi bk. sunum miktarındaki değişme

bağlı değişken değişmesi İng. relettering of a bound variable, alphabetic variance ( )

kıyı çizgisinin değişmesi Osm. sahil hattının tebdîl-i mevk etmesi (coğrafya)

kültür değişmesi İng. culture change İç ya da dış etmenler sonucu bir kültürün davranış kalıplarında ve örneklerinde (tiplerinde) ortaya çıkan değişme süreci. İng. culture change Bir kültüre ilişkin özelliklerin türlü etmenl...

madde değişmesi Osm. tebeddül-i madde

nicelik değişmesi Fr. changement quantitatif Bir seste niceliğin kısadan uzuna veya uzundan kısaya geçmesi.

uygarlık değişmesi İng. change of civilization Bir uygarlığın özdeksel ve tinsel öğelerinde iç ya da dış etkenler sonucu ortaya çıkan tikel ya da tümel değişiklikler, bk. toplumsal değişme.

---