ünlem

ünlem

a. db. 1. Türlü duyguları anlatan veya bir doğa sesini yansıtan kelime, nida: Ah! oh! şak, çat vb. 2. Ünlem işareti.

ünlem Osm. nida

Kendi başına bir cümle değerinde olup konuşanın duygularını canlı ve kısa bir şekilde anlatmağa yarayan kelime: Oh!. Ah! Eyvah! gibi.

ünlem İng. interjection

Bir duyguyu, bir düşünceyi anlatan veya bir tabiat sesini yansıtan sözcük: Ah!, oh!, vah vah!, tangur tungur!, mırıl mırıl!, şakır fakır vb.

ünlem İng. interjection

Konuşanın korku, sevinç, acıma, şaşkınlık gibi her türlü duygu ve heyecanını etkili ve kısa bir biçimde anlatmaya, seslenmeye, çağırmaya yarayan ve kısmen bağımlı kelimeler sınıfına giren kelime veya kelimeler: a!, e!, ah!, ay!, ey!, ya!, hah!, o!, vah!, eh!, hay hay!, vay!, of!, uf!, pöh!, aman!, haydi!, bravo!, hişt!, yazık!, hop!, hoppala!, yo!, ayol!, yuh!, yahu!, hu!, be!, sakın!, Allah!, Tanrım!, Yarabbi!, vb. — Bana blöf yok dedik, a doktor! (T. Buğra, Yarın Diye Bir şey Yoktur, s. 148). — Ah bu sarhoşluk(...) bu romantizmin büyülteci (T. Buğra, Yalnızlar, s. 69). Ah bin kulağım olsaydı da bin şaheserin lezzetini birden tatsaydım (Y. K. Karaosmanoğlu, Erenlerin Bağından, s. 17). Ey şair, çünkü senden sonra çok şeyler oldu (Y. K. Karaosmanoğlu, göst. e., s. 33). Biraz düşündükten sonra bağırdı:- Hah! dedi. Bak meselâ, o tabanca vak’ası... (P. Safa, Biz İnsanlar, s. 53): || — Filan köşkü sekiz bin liraya satmışlar... || — Vah vah... Haber alaydım, parasını verir, alırdım... (R. N. Güntekin, Kızılcık Dalları, s. 179). Hay hay! yarın sana uğrarım. Oh canıma değsin! Kardeşim hemen kucağından kapıyorlarmış gibi ona sımsıkı sarılarak: || — Aaa!.. Ben İsmail’den ayrılmam... İstemem... Seninle gideceğim, diye isyan etti (R. N. Güntekin, göst.e., s.20) Behey Mübarek adam, gece yarıları denizin dibinde ne arıyordun? (R. H. Karay, Memleket Hikâyeleri: Şaka, s.70). Saniye şarkı söylerken yakalandığı vakit gözleri dolarak: || — Of! İçimin acısından ne haltedeceğimi kendim de bilmiyorum, diyordu (R. N. Güntekin, Kızılcık Dalları, s. 125). Ben sekiz senedir buradayım! dedi. Haydi eve gidelim, bir kahve içelim (A. H. Tanpınar, Yaz yağmuru: Teslim, s. 95) vb. || Ünlemler kendi içinde A. içe dönük ünlemler, B. dışa dönek ünlemler, C. ses yansımalı ünlemler olmak üzere üç ana gruba ayrılır Bunlara bk.

ünlem

Azerbaycan Türkçesi: nida; Türkmen Türkçesi: ümlük; Gagauz Türkçesi: duygucular; Özbek Türkçesi: undóv;Uygur Türkçesi: (B.Uyg.) imliq söz ~ (D.Uyg.) ündäş söz; Tatar Türkçesi: ımlık ~ ılımlık süz;Başkurt Türkçesi: ımlıq; Kırık: *hislik-çakırıw söz ~ ünlük; Krç.-Malk.: mejdometiye;Nogay Türkçesi: ün söz; Kazak Türkçesi: odagay; Kırgız Türkçesi: sırdık söz; Alt: kıygılu; Hakas Türkçesi: hıygılas;Tuva Türkçesi: algı sözü; Rusça: mejdometiye

ünlem Osm. nida

Birden uyanan gür coşkuların etkisiyle ağızdan çıkıveren sözcükler, söz öbekleri. Yerinde kullanılınca sanat olur: Eyvah melek de mahvoldurmuş! (A. Hamit Tarhan, Eşber). Ey bu topraklar için toprağa düşmüş asker! (Mehmet Akif Ersoy)

Ünlem Köken: T.

Cinsiyet: Erkek 1. Ses, seda.2. Çağrı.

---

ünlem ile benzer kelimeler

ünlem cümlesi bk. Cümle. İng. interjective sentence, exclamative sentence İçinde ünlem bulunan veya ünlem kavramı veren cümle: || — Ne görüyorum! Ne görüyorum! Ne süfli, ne iğrenç, ne dar, ne basık ve ne kasvetli bir âlem! (Y. K. Karaosmanoğ...

ünlem grubu Bir ünlem ile bir veya daha fazla ad ögesinin oluşturduğu kelime grubu. Bu grup içindeki ad ögesi bir kelime grubu da olabilir: || A komşu, ey gönül (Y. K. Beyatlı, Kendi Gök Kubbemiz, s. 58). || Ey talih! Ölümden de beterdir bu karanlık; || Ey aşk! O gönüller sana mal oldular...

ünlem işareti a. db. Sevinç, kıvanç, acı, korku, şaşma vb. duyguları anlatan, bir doğa sesini yansıtan kelime veya cümlelerin sonuna konulan noktalama işaretinin adı, ünlem (!).

ünlem tümcesi İng. interjective sentence, exclamative sentence Ünlem kavramı veren tümce: Oh ne güzel hava! Of elim yandı! Yo öyle yapmasana! vb.

ünlem vurgusu İng. circumflex accent (Derleme.. dalgalı vurgu, yükselip alçalan vurgu) Aynı hece üzerinde kuvveti, önce çoğalan sonra azalan vurgu: Ahméet!, amaân!, eyvâah! vb. İng. circumflex accent Cümlelerde aynı hece ...

---