tarih felsefesi

tarih felsefesi İng. philosophy of history

Konusu tarih ve tarihsel bilgi olan bir felsefe dalı. // Deyim olarak ilkin Voltaire kullanmıştır. (La philosophie de l'histoire, 1756); ama gerçekte tarih felsefesi tarihsel olayların nedenlerini araştırma olarak Antik felsefeye değin geri gider. Augustinus ve G.B. Vico'nun tek tek tarih felsefesi denemelerinden sonra Herder'den Hegel'e değin uzanan Alman düşüncesi yoluyla tam bir felsefe dalı olmuştur. Bundan sonra toplumbilim (Comte, Marksçılık, Spencer), kültür eleştirisi (Nietzsche, Troeltsch, Max ve Alfred Weber, Spengler) ve bilim kuramı (Windelband, Rickert, Simmel, Spranger) ile kaynaşmıştır. Günümüzde hem bağımsız bir araştırma alanı olarak (N. Hartmann, Heimsoeth, Rothacker), hem de insanın kendisini bütün olarak yeniden anlamasının dile getirilişi olarak yeniden canlanmıştır. (York von Wartenburg, Dilthey, Heidegger, Jaspers ve Ortega y Gasset.) Tarih felsefesi şu biçimlerde karşımıza çıkar: 1. Tarih fizikötesi; tarihin tüm akışının ve anlamının yorumlanması. (Buna içeriksel tarih felsefesi de denir.) 2. Kendine özgü bir varlık alanı olarak tarih varlıkbilimi; tarihin özünün ve gidişinin, yapısının, ana biçimlerinin ve tarihsel gerçekliğin kuruluş yasalarının araştırılması. 3. Yaşamın tarih açısından yorumlanması; insanın kendi tarihsel varlığının bilincine varması ve kendini anlamasının aydınlığa çıkarılması. 4. Tarihsel bilgi öğretisi, tarih biliminin bilim kuramı ve mantığı. (Buna biçimsel tarih felsefesi de denir.)

tarih felsefesi İng. philosophy of history

Tarihsel olayların anlamını, düzenlilik ve yasalarını, insanın gelişimindeki ana eğilimleri araştıran felsefe dalı.

---

tarih felsefesi ile benzer kelimeler

ahlak felsefesi bk. ethik.

aydınlanma felsefesi İng.enlightment philosophy Fr.philosophie des Lumières

bilim felsefesi İng. philosophy of science Bütün bilimler için geçerli yöntemleri araştıran; bu yöntemlerden yararlanarak elde edilen temel kavramları, bu kavramların ışığı altında varlığın genel özelliklerini, yeni bilgi ve görüşler karşısında eski değerlerin durumunu inc...

bireysel ahlak felsefesi Bireyin gelişmesini göz önünde bulunduran, kişiliği, sorumluluğu içinde bireyin kendini gerçekleştirmesini ve bireyin mutluluğunu erek edinen ahlak öğretileri. Karşıtı bk. toplumsal ahlak felsefesi

değer felsefesi Alm. Wertphilosophie 1. Değerleri, felsefenin ana konusu olarak gören felsefe anlayışı. (Windelband, Rickert bu anlayışı savunurlar.) 2. Felsefenin değerleri (ekonomik, kültürel, mantıksal, ahlaksal, estetik, dinsel) inceleyen bölümü.

devlet felsefesi Devletin ve toplumsal yaşamın özü, doğuşu, anlamı, temel ilkeleri ve temel biçimleri üzerine geliştirilen felsele öğretileri. (Devlet felsefesini ilkin Platon ile Aristoteles kurmuşlardır.)

din felsefesi a. din b. Dinin ilkelerinin özünü ve anlamını temellendirmeyi amaçlayan felsefe dalı. Osm. felsefe-i diniye Dinin ilkelerinin özünü ve anlamını temellendirmeyi amaçlayan felsefe dalı.

doğa felsefesi İng. philosophy of nature 1. (Eski Yunan'dan yeniçağa değin doğa bilimleri ile aynı anlamda) Doğa üzerine; doğanın özü, biçimleri ve gerçekleri üzerine bilim. Newton bile kendi evren mekaniğini "nin matematiksel ilkeleri" olarak adlandırıyordu. 2. (Fiziköte...

---