önsel

önsel

sf. fel. Hiçbir denemeye dayanmayan ve akıl yordamıyla bulunup ortaya konan, apriori.

önsel Fr. Antérieure
önsel İng. a priori

1. Hiç bir gözlem ve deneye dayanmayan. 2. Deney öncesi.

önsel İng. a priori

Fizik, kimya olaylarını denemsel yollarla değil, ana ilke ve yasalardan, kesin matematiksel tümdengelimlerle bulmaya ilişkin.

önsel İng. a priori

(Lat. a priori = önden, önceden olan ): Deneyden bağımsız olan, ama deneyle canlandırılabilen, bilincine varılabilen (bilgi); deneyin ötesinde geçerliği olan (bilgi). // Önsel bilgi, Platon'dan beri felsefede üzerinde durulan bir sorundur. Yeni çağ bilgi öğretisinde önsel (a priori) ile -> sonsal (a posteriori) temel bir kavram ikilisidir: 1. Bilginin iki kaynağı öğretisinde önsel şunlarla eşanlamlıdır: a. Düşünceden, ustan gelen, kavramsal olan. b. Doğuştan, c. Kendiliğinden (spontan) oluşan; sonsal ise bunların karşıtı olan kavramlarla bir sayılır: a. Duyusal deneyden gelen. b. Edinilmiş, c. Alınmış. 2. Kant bu karşıtlığı yeniden ortaya koyup derinleştirmiştir. Kant önsel deyince, deneyi olanaklı kılanı anlar; çünkü ona göre her bilgi zaman bakımından deneyle başlar, ama yalnız deneyden türemez. Bu anlayışta önsel = kavram, düşünce değildir, çünkü önsel olan görüler de (uzay ile zaman) vardır; bunlar da deneyi olanaklı kılan biçimler, koşullardır. 3. Çağımızda görüngübilim ve bu çığırın önsel olarak özü görme ilkesi, önseli yalnız kavramsal olana bağlılığından ayırmamış, onun biçim ilkeleriyle olan ilişkisini de kesmiştir. Bu anlayışta, önsel, doğrudan doğruya görülen özlüklerin niteliklerini, öz bağlamlarını ve öz ilişkilerini, hem de özellikle içerikleri bakımından belirleyen bir terim olmuştur. Kant'ın biçimsel önsel'ine (formal a priori'sine) karşı içeriksel bir önsel ileri sürülmüştür. Ayrıca duygusal önselden (emotional a priori), değer önselinden (M. Scheler, N. Hartmann) ve dinsel bir önselden de (R. Otto, Troeltsch) söz edilir.

önsel İng. a priori

Bir denemeye girişmeden us yolu ile ileri sürülen yargı.

önsel İng. a priori

Hiç bir deneye dayanmadan ve salt us yardımıyla elde edilen (bilgi).

önsel İng. a priori

Bilimsel düşünüşe aykırı olarak, deneyden önce ve ondan bağımsız olarak elde edildiği ve başlangıçtan beri bilinçte var olduğu savlanan bilginin bu niteliği.

önsel İng. apriori

Görgül dayanağı bulunmayan ya da önsayıt niteliğinde olan. bk. görgüllük.

Önsel Köken: T.

Cinsiyet: Erkek Hiçbir denemeye dayanmayan, yalnız akıl yoluyla yapılan.

---

önsel ile benzer kelimeler

önsel bağımlılık İng. prior dependence

önsel bahis oranı İng. prior odds ratio

önsel beklenti çıkartımı İng. prior elicitation

önsel belirginleştirme İng. prior specification

önsel bilgi İng. a priori knowledge 1. Gözlem ve deney dışında anlıksal çıkarsama yolu ile edinilen bilgi. 2. Doğuştan var olan bilgi. 3. Deney öncesi bilgi. İng. a priori knowledge Önsel usavurma yöntemiyle varılan bil...

önsel dağılım İng. prior distribution İng. prior distribution (Kuramsal istatistik) ( )

önsel duruş Fr. Antéposition

önsel duyarlılık çözümlemesi İng. prior sensitivity analysis

---