evirme

evirme

a. fiz. 1. Evirtim. 2. man. Bir önermenin konusunu yüklem, yüklemini de konu durumuna getirerek vargısı doğru olan yeni bir önerme çıkarma, akis: “Hiçbir insan ölümsüz değildir” önermesinden evirme yoluyla “hiçbir ölümsüz insan değildir” önermesi çıkarılabilir.

evirme İng. conversion

(Mantıkta) Bir önermede özne ile yüklemin yerlerinin değiştirilmesi ile yapılan önerme: "Her S P dir. Her P S dir." //. Önermede nicelik değişmiyorsa evirme yalın evirmedir; tümel olumsuz ve tikel olumlu önermeler yalın olarak evrilebilirler: "Hiç bir insan ölümlü değildir. Hiç bir ölümlü insan değildir."; "Kimi filozoflar dalgındır. Kimi dalgınlar filozoftur." Ama önerme, yargının niteliği değişerek de evrilebilir;bu durumda evirme ile elde edilen önermenin kapsamı evrilen önermeden az olur: "Bütün kareler dörtgendir." önermesinde evirme: "Kimi dörtgenler karedir." biçiminde yapılır, çünkü bütün dörtgenler kare değildir.

evirme İng. inversion

Konum ya da düzenlenimi altüst etme ya da tersyüz etme.

evirme İng. conversion

Özne-yüklem önermesinde özne ile yüklemin değiş tokuş edilmesi. || Terim yöneticisi değişebildiği gibi değişmeyebilir de. Krş.. evrik.

evirme Osm. tard ü akis, aks ü tebdil

Bir dizedeki, bir tümcedeki sözcüklerin yerlerini değiştirerek anlatıma güç katmak. Ör. / Mümkin değil Huda'yı bilmek de bilmemek de / Bilmek de bilmemek de mümkin değil Huda'yı. Türleri 1. tüm evirme: [es. t. tard ü aks-i tam, aks-'ı tam]: Bir dizedeki sözcüklerin düzenli olarak alt üst edilmesiyle oluşan evirme. 2. eksik evirme: [es. t. tard ü aks-i nakıs, aks-i nakıs]: Bir dizedeki sözcüklerin, bir bölüğünün yer değiştirmesiyle oluşan evirme.

---

evirme ile benzer kelimeler

eksik evirme bk. evirme 2.

ters evirme a. man. Olumlu veya olumsuz olan bir önermenin konusunun tersini, yüklem ve yüklemin tersini konu yapma: Her insan canlıdır ve kimi taşlar sert değildir önermelerinin si şu biçimde olur: Her canlı olmayan insan değildir ve kimi sert şeyler taş değildir.

tüm evirme bk. evirme 1.

---