dil bilimi

dil bilimi

a. Dillerin yapısını, gelişmesini, dünyada yayılmasını ve aralarındaki ilişkileri ses, biçim, anlam ve cümle bilgisi bakımından genel veya karşılaştırmalı olarak inceleyen bilim, lisaniyat, lengüistik, filoloji.

dil bilimi İng. linguistics

Sosyal bir kurum olan dilin genel ve özel niteliklerini ve dil olaylarını inceleyen; dillerin doğuşlarını, zaman içindeki gelişmelerini, yeryüzündeki yayılışlarını ve aralarındaki ilişkileri araştıran ve niteliği bakımından diğer birtakım bilim dalları ile de yakın ilişkileri bulunan bilim dalı. Günümüzde dilbilimi terimi, dili yeryüzündeki ortak nitelikleri ve bütün belirtileri ile ele alan genel dilbilimi (Almanca Allgemeinesprachwissemschaft; Fr. linguistique génerale; İng. general linguistics)’nin yerini almış durumdadır. Sesbilimi (fonetik, phonetik), biçimsel sesbilimi (Morphonologie, morpho, phonemics), şekil bilgisi (morphologie, morphology), cümle bilgisi (syntax), anlam bilgisi (Budeutungslehre, semantik, semantics), kelime bilimi (wortkunde, lexicologie, lexicology), ad bilimi (Namenkunde, onomastique, onomastic), lehçe bilimi (dialektologie, dialectology) dil biliminin başlıca dallarıdır. Dil biliminin, dil olaylarını tasvirî olarak inceleyen dalı tasvirî dil bilimi (deskriptive Sprachwissenschaft, linguistique deskriptive; deskriptive linguistics); dil olaylarının değişme ve gelişme seyrine bakmadan belirli bir zaman süresi içinde inceleyen dalı eş zamanlı (synckronisch, synchronique, synchronic, static) dil bilimi, dil olaylarını tarihî gelişme ve değişme süreci içinde inceleyen dalı da art zamanlı (diachronique, diachronic) dil bilimi diye adlandırılır. bk. art zamanlı yöntem, eş zamanlı yöntem.

dil bilimi

Azerbaycan Türkçesi: umumi dilçilik; Türkmen Türkçesi: umumi dil bilimi; Gagauz Türkçesi: genel dilbilimi; Özbek Türkçesi: umumiy tilşunöslik; Uygur Türkçesi: (B.Uyg.) umumiy tilşunasliq ~(D.Uyg.) omumiy tilşunasliq; Tatar Türkçesi: ğomumi tel beleme; Başkurt Türkçesi: döyöm telbeleme; Kmk: *umumi til ilmusu; Krç.-Malk.: til bilim ilmu; Nogay Türkçesi: tîl bîlîmî;Kazak Türkçesi: jalpı til bilimi; Kırgız Türkçesi: calpı til ilimi; Alt: tekşi til bilimi; Hakas Türkçesi: tîldeňertiksî ügredîg; Tuva Türkçesi: niiti tıl ertemi; Rusça: obşçeye yazıkoznaniye

---

dil bilimi ile benzer kelimeler

art zamanlı dil bilimi a. dil b. Dil olaylarını değişik zaman ve evrim açısından ele alan dil bilimi. İng. diacronic linguistics Dilin anlamla ilgili olaylarını tarihî değişme ve gelişme süreci içinde inceleyen dil bilimi dalı. bk. dil bilimi...

dil-ağızsızlık bilimi Fr. Aglossostomatographie

eş zamanlı dil bilimi a. dil b. Bir dilin zaman içindeki değişme ve gelişmesi sırasında, belirli bir dönemde ortaya çıkan olgularını inceleyen dil bilimi. İng. syncronic linguistics Dil olaylarını değişme ve gelişme seyrine bakmadan belirli ...

genel dil bilimi a. dil b. Dilin yapısını, gelişme ve değişmesini karşılaştırmalı olarak inceleyen bilim dalı. İng. general linguistics Dünyadaki dilleri bir bütün olarak ele alıp, bunların ortak özelliklerini, işleyiş ve gelişme şartla...

görevsel dil bilimi a. dil b. Kelimeleri cümle içinde yüklendikleri görev bakımından inceleyen dil bilimi.

karşılaştırmalı dil bilimi a. dil b. Karşılaştırma yöntemiyle çeşitli diller arasındaki ilişkileri, benzerlikleri belirleyip dil ailelerini tespit etmeyi amaçlayan inceleme. İng. comparative linguistics Dilleri biribirleriyle karşılaştırarak, ara...

tarihî dil bilimi bk. art zamanlı dil bilimi

uygulamalı dil bilimi a. dil b. Dil biliminin uygulamalı araştırmaya yönelik bilim dalı.

---