çökmek

çökmek, -er

(nsz) 1. Bulunduğu düzeyden aşağı inmek, çukurlaşmak: Toprak çökmek. Yol çökmek. 2. Üzerinde bulunduğu yere yıkılmak: Tavan çökmek. Döşeme çökmek. Ev çökmek. 3. (-e) Çömelmek: “Suyun başına çöküp ellerini, yüzünü yıkamaya koyuldu.” -H. F. Ozansoy. 4. (-e) Oturmak, birdenbire oturmak: “Soluk soluğa yere çöktü.” -F. R. Atay. 5. Deve, sığır vb. olduğu yere oturmak: “Boz renkli bir kaya, tıpkı çökmüş bir hecin sırtını andırıyordu.” -Y. K. Karaosmanoğlu. 6. Şakak, avurt vb. içeri doğru girmek, çukurlaşmak: “Kadının yanakları daha fazla çöktü.” -H. E. Adıvar. 7. Basmak, yayılmak: “Geceleri bazen öyle bir sessizlik çöküyor ki muharebenin bu yerlerde olduğuna insanın inanamayacağı geliyor.” -N. F. Kısakürek. 8. Sis, duman vb. inerek kaplamak: “Alaca karanlıklar çökerken köşk bahçesinin parmaklıklarında görünmektedir.” -S. Birsel. 9. mec. Sarsılıp dinçliğini yitirmek: “Şayet iradesiz bir adamsanız az zamanda çürüyüp çökmeniz pek mümkündür.” -R. H. Karay. 10. Tortu dibe inmek. 11. mec. Son bulmak, yıkılıp dağılmak: “Bir gün vatan çöktü ve millî mabetler istila edildi.” -A. Gündüz. 12. (-e) mec. Yoğun bir biçimde duymak: “Mustafa Kemal'in içine ilk defa bu lisede vatan kaygısı çöktü.” -F. R. Atay.

---

çökmek ile benzer kelimeler

acısı içine (veya yüreğine) çökmek (veya işlemek) 1) bir şeyin acısını derinden duymak; 2) kötü bir şey olacağını düşünerek önceden üzülmek.

ağırlık basmak (veya çökmek) 1) gevşeklik ve uyku gelmek; 2) ağır bir hava kaplamak; 3) sessizlik oluşmak: “Yavaş yavaş bir ağırlık çöktü. Bir sakinlik herkesi kapladı.” -M. Ş. Esendal.

akukul çökmek Dizler yere değmeden çömelmek: Ahmet akukul çökmüş.

avurtları çökmek (veya birbirine geçmek) çok zayıfladığı yüzünden belli olmak: “Hüdai, Bayram'ın avurtları çökmüş solgun yüzüne bakarak bir varsayım yapmıştı.” -A. Kulin.

başına çökmek Birinin ırzına geçmek. 1. Üşüşmek, toplanmak. 2. Güç kullanarak cinsel ilişkide bulunmak, saldırmak.

beli çökmek kamburlaşmak.

diz çökmek 1) dizlerini yere koyarak oturmak: “Beni dinleyin deyip hemen önümüze diz çöktü.” -S. M. Alus. 2) dize gelmek.

diz üstü çökmek dizleri yere gelecek biçimde eğilmek veya oturmak: “En son Bektaş Ağa çöktü diz üstü.” -Y. K. Beyatlı.

---